اختلال دوقطبی چیست؟ علائم + راه های درمان

در واقع اختلال دوقطبی یکی از پیچیده ‌ترین و چالش ‌برانگیزترین اختلالات روانشناختی و از انواع افسردگی است که تأثیرات عمیقی بر جنبه ‌های مختلف زندگی فرد می ‌گذارد. افراد مبتلا به این اختلال، میان دوره‌ هایی از افسردگی عمیق و شادی بیش از حد (مانیا یا هیپومانیا) در نوسان می باشند.

تصور کنید در لحظه‌ای کوتاه، زندگی مانند صحنه‌ ای از یک جشن بزرگ به نظر برسد؛ همه چیز رنگی، پر از امید و هیجاناست. اما ناگهان، گویی پرده‌ها فرو می ‌افتند و جهان به تاریکی عمیقی فرو می‌ رود. این تضاد شدید میان شادی و غم، همان چیزی است که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تجربه می ‌کنند. قصد داریم در این مقاله به بررسی پاسخ به این سوال که ” اختلال دو قطبی چیست؟ علائم آن و راه های درمان ” بپردازیم.

اختلال دوقطبی چیست؟

در پاسخ به سوال “اختلال دو قطبی چیست؟” باید توضیح داد که افسردگی دوقطبی فراتر از نوسانات خلقی طبیعی است و می ‌تواند موجب مشکلات جدی در روابط بین ‌فردی، عملکرد شغلی و تحصیلی و حتی سلامت جسمانی شود. اگرچه این اختلال پیچیده و گاهی ناشناخته به نظر می ‌رسد، اما با آگاهی، تشخیص به ‌موقع و درمان مناسب می ‌توان کیفیت زندگی افراد مبتلا را به طور چشمگیری بهبود بخشید. اختلال دو قطبی، در طبقه‌ بندی اختلالات خلقی قرار می‌ گیرد.

برای درک بهتر مطلب لازم است بدانیم که اختلال دو قطبی در گذشته با نام افسردگی شیدایی شناخته می شد. این نام به دلیل تمرکز اولیه بر دو حالت اصلی بیماری یعنی افسردگی و شیدایی انتخاب شده بود.

با گذشت زمان و پیشرفت در علم روان‌شناسی، به دلیل وجود نوسانات خلقی شامل حالت‌های نرمال بین این دو، نام اختلال دو قطبی برای آن استفاده شد تا ویژگی‌های پیچیده ‌تر بیماری را بهتر منعکس کند.

لازم به توضیح است که اختلال دوقطبی و اختلال دو شخصیتی دو مفهوم کاملاً متفاوت هستند، اما گاهی  با یکدیگر اشتباه گرفته می ‌شوند. اختلال دو شخصیتی، یک اختلال نادر و پیچیده است که در آن فرد دو یا چند هویت یا شخصیت متمایز دارد که به طور متناوب رفتار او را کنترل می ‌کنند.

انواع اختلال دوقطبی را بهتر بشناسید

حال که دانستیم اختلال دو قطبی چیست، برای درک بهتر انواع اختلال دوقطبی، باید توضیح دهیم که این دوره معمولاً با رفتارهای تحریک ‌آمیز و زود رنجی همراه است و ممکن است به کژ انگاری و روان‌آشفتگی منجر شود. هیپومانیا نوع خفیف ‌تری از شیدایی است که علائم آن شدت کمتری دارد و بر زندگی روزمره فرد تأثیر زیادی نمی ‌گذارد. در ادامه به بررسی انواع اختلال شخصیت دو قطبی می پردازیم:

اختلال دوقطبی نوع اول:

در این نوع، فرد دوره‌های شیدایی شدید را تجربه می ‌کند که رفتارهای نامنظم و پرخطر به همراه دارد و ممکن است به مدت تقریباً یک هفته یا بیشتر ادامه یابد. این دوره‌ها به حدی شدید هستند که ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی و درمان فوری داشته باشند. همچنین، دوره‌های افسردگی شدید نیز وجود دارند که حداقل دو هفته طول می‌کشند و علائم آن می‌تواند شامل بی‌حالی، بی‌انگیزگی، بی ‌خوابی و احساس گناه باشد.

اختلال دوقطبی نوع دوم:

این نوع شامل دوره‌های هیپومانیا (شیدایی خفیف‌) و افسردگی است. در این نوع، شدت رفتارهای شیدایی نسبت به نوع اول کمتر است، اما فرد همچنان تغییرات قابل توجهی در خلق و خو و انرژی خود تجربه می‌کند. دوره‌های افسردگی در اختلال دوقطبی نوع دوم ممکن است از نوع اول طولانی‌ تر و شدید تر باشد. پیشنهاد می شود مقاله تفاوت افسردگی تک قطبی و دوقطبی را نیز مطالعه نمائید.

دو قطبی ها چگونه افرادی هستند؟

اختلال دوقطبی با تغییرات شدید خلقی بین دو حالت اصلی یعنی افسردگی و شیدایی (مانیا) یا نیمه ‌شیدایی (هیپومانیا) مشخص می ‌شود. دوقطبی ها چگونه افرادی هستند؟ افراد دو قطبی با دوره‌ های مشخصی از نوسانات شدید خلقی، شامل مانیا (Mania)، هیپومانیا (Hypomania) و افسردگی ماژور (Major Depression) درگیر هستند.

بیشتر بدانید: روانشناس کیست و چه وظایفی دارد؟

اختلال دوقطبی با عدم تعادل در انتقال ‌دهنده‌های عصبی از جمله دوپامین، سروتونین و نوراپی ‌نفرین مرتبط است. سطح بالای دوپامین با مانیا و سطح پایین آن با افسردگی دوقطبی ارتباط دارد. تفسیرهای بزرگ‌ منشانه در مانیا و افکار خودسرزنشگرانه در افسردگی قابل مشاهده‌اند. شواهد ژنتیکی نشان می ‌دهد که شخصیت دوقطبی به شدت ارثی است و در خانواده‌هایی که یکی از اعضا مبتلا است، احتمال بروز آن در سایر افراد بیشتر است

علائم افسردگی دو قطبی (شیدایی)                      

در ادامه، علائم افسردگی دو قطبی در دوره‌های مختلف این اختلال به تفکیک ارائه شده است که بسیار مهم می باشد! با ما همراه باشید:

علائم دوره افسردگی دو قطبی

در این دوره، فرد به شدت احساس غم و ناامیدی می ‌کند. برخی از نشانه‌های بارز این مرحله را بازگو می کنیم تا بدانیم افسردگی دو قطبی چگونه است:

• احساس غم عمیق و نا امیدی: در دوره افسردگی دوقطبی فرد ممکن است احساس کند زندگی بی ‌ارزش است.
• کاهش انرژی و خستگی مفرط: حتی انجام کارهای روزمره دشوار می ‌شود.
• اختلال در خواب: یکی از نشانه های افسردگی دو قطبی، بی ‌خوابی یا خواب بیش از حد می شود.
• کاهش علاقه به فعالیت‌ها: یکی دیگر از علائم بیماری افسردگی دو قطبی آن است که کارهایی لذت‌ بخش سابق، دیگر جذابیتی ندارند.
• تغییر در اشتها: افزایش یا کاهش اشتها که به تغییر وزن منجر می ‌شود.
• احساس بی‌ارزشی یا گناه شدید: فرد ممکن است خود را به خاطر مسائل کوچک سرزنش کند.
• افکار مرگ یا خودکشی: در موارد شدید، ممکن است افکار یا حتی اقدام به خودکشی وجود داشته باشد.

علائم دوره شیدایی (مانیا)

در این مرحله، فرد هیجان و انرژی بیش‌ ازحدی را تجربه می ‌کند و رفتارهای غیرمعمول یا پرخطر نشان می ‌دهد:

• احساس شادی یا تحریک‌ پذیری بیش‌ازحد: ممکن است فرد بسیار پرحرف یا اجتماعی شود.
• افزایش انرژی و فعالیت: خواب کم، بدون آنکه احساس خستگی داشته باشد.
• تصمیم‌گیری‌های بی ‌پروا: شامل ولخرجی‌های مالی، روابط پرخطر یا رفتارهای غیرمنطقی می باشد.
• اعتماد به نفس کاذب: فرد ممکن است خود را قادر به انجام کارهای غیرممکن بداند.
• پرش افکار و کاهش تمرکز: افکار به سرعت تغییر می‌ کنند و فرد نمی ‌تواند روی موضوعی خاص متمرکز شود.
• رفتارهای تکانشی و غیرمنطقی: می توان به رفتار هایی مانند رانندگی بی‌ احتیاط یا مصرف مواد مخدر اشاره کرد.
• علائم دوره نیمه‌ شیدایی (هیپومانیا)

علائم شبیه شیدایی است، اما شدت کمتری دارد. ممکن است فرد پرانرژی‌ تر و خلاق ‌تر به نظر برسد، اما رفتارهای او همچنان غیرمعمول است.

علائم ترکیبی (Mixed Features)

در برخی افراد، علائم شیدایی و افسردگی به طور هم ‌زمان ظاهر می ‌شود. برای مثال، می توان به  احساس غم و ناامیدی، همراه با انرژی و بی ‌قراری شدید و یا  افکار منفی، در کنار رفتارهای تکانشی و خطرناک اشاره کرد.

شناخت این علائم به تشخیص زودهنگام و شروع به ‌موقع درمان اختلال دوقطبی کمک می ‌کند. لطفا در صورت مشاهده علائم ذکرشده، به متخصص روانپزشکی یا روانشناس مراجعه فرمایید و از مشاوره افسردگی برای تسریع درمان بهره مند شوید.

درمان اختلال دوقطبی

در ادامه مقاله اختلال دو قطبی چیست باید به این نکته مهم اشاره کنیم اختلال دوقطبی یک بیماری مزمن است و درمان قطعی افسردگی دو قطبی امکان پذیر نیست. اما این بدان معنا نیست که افراد مبتلا نمی ‌توانند زندگی باکیفیت و پایداری داشته باشند. با استفاده از ترکیبی از دارودرمانی، روان‌ درمانی و تغییر سبک زندگی درمان افسردگی شیدایی امکان پذیر است و بسیاری از افراد مبتلا می ‌توانند به یک زندگی طبیعی و پرثمر دست یابند. این روش‌ها می‌توانند نوسانات خلقی را کاهش دهند و از عود علائم پیشگیری کنند. در ادامه، روش‌های درمان افسردگی دو قطبی توضیح داده می‌شوند:

دارو درمانی

داروها به تنظیم خلق و کاهش شدت علائم اختلال کمک می ‌کنند.

• تثبیت‌کننده‌های خلقی که می ‌توانند نوسانات خلقی را تنظیم کنند.
• داروهای ضد روان‌ پریشی سبب کاهش علائم شیدایی یا تغییر خلق‌های شدید می شوند.
• داروهای ضدافسردگی که در دوره‌های افسردگی تجویز می‌شوند، اما باید همراه با تثبیت‌ کننده خلقی استفاده شوند تا از ورود به فاز شیدایی جلوگیری کنند.
• داروهای ضداضطراب سبب کاهش اضطراب و در نتیجه بهبود خواب می شوند.

روان ‌درمانی

روان‌ درمانی می ‌تواند به افراد کمک کند تا اختلال شخصیت دو قطبی را بهتر درک کنند و با علائم آن کنار بیایند.

• درمان شناختی-رفتاری (CBT) که الگوهای فکری و رفتاری منفی را شناسایی و اصلاح می‌ کند.
• روان‌ درمانی بین‌ فردی و اجتماعی به تنظیم روابط و ریتم خواب و بیداری کمک می ‌کند.
• آموزش روانی اطلاعات لازم درباره اختلال و نحوه مدیریت آن را به بیمار و خانواده انتقال می ‌دهد.
• تصحیح سبک زندگی

ایجاد تغییرات در سبک زندگی

• برنامه منظم خواب و بیداری می‌تواند به تنظیم خلق و پیشگیری از شیدایی کمک کند.
• مدیریت استرس از طریق روش‌هایی مانند مدیتیشن یا تمرینات تنفسی، خلق فرد را بهبود می‌بخشد.
• رعایت رژیم غذایی سالم می ‌تواند سلامت جسمی و روانی را ارتقا دهد.
• ورزش منظم به کاهش علائم افسردگی و افزایش انرژی کمک می ‌کند.
• پرهیز از عوامل محرک مانند مصرف مواد مخدر یا الکل می‌ تواند از عود علائم جلوگیری کند.
• درمان‌های دیگر …

روش‌های پیشرفته

• درمان با شوک الکتریکی برای موارد شدید افسردگی یا شیدایی کاربرد دارد.
• تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای (TMS) می‌تواند به تنظیم خلق در برخی بیماران کمک کند.
• نوردرمانی ریتم خواب و بیداری را تنظیم می ‌کند و علائم افسردگی شیدایی را کاهش می‌دهد.

برای دریافت بهترین نتیجه، افراد مبتلا باید به صورت منظم به پزشک مراجعه کنند و برنامه درمانی خود را رعایت کنند.

نتیجه گیری و کلام پایانی

با مطالعه ی این مقاله دانستیم که اختلال دو قطبی چیست و چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود. به علاوه متوجه شدیم افسردگی دو قطبی یعنی چه و چرا این تغییرات خلقی می ‌توانند به ‌طور چشمگیری بر زندگی فرد تأثیر بگذارند؟ با این حال، با تشخیص به ‌موقع، پایبندی به دارودرمانی و بهره ‌گیری از مشاوره افسردگی ، افراد مبتلا می ‌توانند زندگی پایداری داشته باشند.

در نهایت، مهم است که جامعه نیز با آگاهی و پذیرش بیشتر، حمایت لازم را از افراد مبتلا فراهم کند. به خاطر داشته باشیم که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، با مدیریت صحیح، می‌ توانند زندگی سالم و ثمربخشی داشته باشند و سهمی ارزشمند در جامعه ایفا کنند.

سوالات متداول | FAQ

افسردگی مانیک چیست؟

مانیک یا همان شیدایی به دوره ‌ای از اختلال دوقطبی اطلاق می ‌شود که فرد احساس هیجان و انرژی زیاد دارد و تصمیم ‌گیری‌های پرخطر می‌ کند.

افسردگی شیدایی چگونه است؟

افسردگی شیدایی شامل نوسانات شدید خلقی است که از شیدایی تا افسردگی متغیر است. این تغییرات می ‌تواند بر خواب، انرژی، تفکر و رفتار فرد تأثیر بگذارد. دفعات بروز این تغییرات بستگی به شدت اختلال دارد و ممکن است در برخی افراد به ‌ندرت و در دیگران چندین بار در سال اتفاق بیفتد.