درمان بی حوصلگی و افسردگی بعد از ترک اعتیاد

ترک اعتیاد فرآیندی پیچیده است که نه‌ تنها وابستگی جسمی بلکه وابستگی روانی به مواد مخدر را نیز در بر می‌ گیرد. یکی از چالش‌های مهم پس از ترک، افسردگی است که می ‌تواند ادامه مسیر بهبودی را دشوار کند. در این مقاله به بررسی افسردگی بعد از ترک اعتیاد، علائم آن، مدت زمان ماندگاری و روش‌های درمان بی حوصلگی و افسردگی بعد از ترک اعتیاد می‌ پردازیم.

افسردگی بعد از ترک اعتیاد چیست؟

افسردگی پس از ترک اعتیاد یک وضعیت پیچیده و چند بعدی است که ناشی از تغییرات نوروترانسمیتری و اختلال در تنظیم سیستم عصبی مرکزی می ‌باشد. این وضعیت عمدتاً به دلیل کاهش ناگهانی فعالیت سیستم دوپامینرژیک، نورآدرنرژیک و سروتونرژیک در مغز ایجاد می ‌شود. مواد مخدر و سایر مواد اعتیاد آور سطح دوپامین را در ناحیه مسیوکورتیکولیمبیک مغز افزایش می‌دهند و پس از ترک، این سطح به شدت کاهش می ‌یابد که منجر به آنهدونیا یا از بین رفتن احساس لذت می‌ شود.

کاهش سروتونین Serotonin نیز نقش مهمی در بروز احساس غم، ناامیدی و افزایش حساسیت به استرس دارد. استرس ناشی از ترک باعث فعال شدن محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال و افزایش ترشح کورتیزول می ‌شود که می ‌تواند خواب را مختل کرده، اضطراب را افزایش دهد و به تخریب نورون‌های هیپوکامپ منجر شود. علاوه بر این، نوروپلاستیسیته مغز کاهش یافته و حجم ماده خاکستری در نواحی مرتبط با تنظیم خلق و تصمیم‌ گیری کمتر می ‌شود.

افسردگی بعد ترک اعتیاد چقدر طول میکشد؟

به ‌طور کلی، افسردگی پس از ترک در دو مرحله حاد و مزمن بروز می‌ کند که هر کدام نیز مدت زمانی طول می کشد، در ادامه به بیان جزئیات آن پرداخته ایم.

1: مرحله حاد

مرحله حاد معمولاً در هفته ‌های اول پس از ترک رخ می ‌دهد و ناشی از تغییرات سریع در سطح نوروترانسمیترها مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی ‌نفرین است. این دوره ممکن است بین دو تا چهار هفته طول بکشد و با علائمی مانند اضطراب، تحریک ‌پذیری، بی‌حوصلگی، بی‌خوابی و کاهش انرژی همراه باشد.

2: مرحله مزمن

مرحله مزمن یا طولانی ‌مدت از چند ماه تا یک سال ادامه پیدا می کند. در این دوره، سیستم عصبی مرکزی به تدریج تنظیمات خود را بازیابی می ‌کند، اما برخی از بیماران به دلیل تغییرات پایدار در عملکرد مغزی و کاهش نوروپلاستیسیته، همچنان دچار علائم افسردگی مانند ناامیدی، بی‌انگیزگی و نوسانات خلقی هستند.

لازم به ذکر است که پاسخ سوال افسردگی بعد ترک اعتیاد چقدر طول میکشد؟ به نوع ماده مصرفی نیز بستگی دارد. به عنوان مثال، افسردگی بعد از ترک تریاک در مقایسه با سایر مواد مخدر به دلیل ماهیت اثرگذاری تریاک بر سیستم عصبی تفاوت‌های مشخصی دارد. مواد افیونی مانند تریاک، هروئین و مورفین مستقیماً بر گیرنده‌های اوپیوئیدی مغز تأثیر می ‌گذارند و باعث افزایش سطح اندورفین‌ها و دوپامین می‌ شوند. به همین دلیل، ترک تریاک با افت شدید این انتقال ‌دهنده‌های عصبی همراه است که منجر به افسردگی شدید و احساس بی ‌لذتی می‌شود.

در مقابل، موادی مانند مت‌آمفتامین و کوکائین بیشتر روی سیستم دوپامینرژیک تأثیر دارند و باعث تحریک بیش‌ازحد این سیستم می ‌شوند. افسردگی بعد از ترک این مواد معمولاً شدیدتر اما کوتاه‌ مدت‌تر است و بیشتر به شکل خستگی مفرط، بی‌انگیزگی و نوسانات خلقی ظاهر می‌شود. یکی از مخوف ترین نوع مواد مخدر گل است که در مقاله افسردگی بعد از ترک گل به صورت تخصصی به این مساله پرداخته ایم.

علائم افسردگی بعد از ترک اعتیاد

شدت و مدت علائم افسردگی بعد از ترک اعتیاد، بسته به نوع ماده مصرفی، مدت زمان وابستگی، شرایط جسمانی و روانی فرد متفاوت است. آگاهی از علائم افسردگی پس از ترک و شناخت آن‌ها اهمیت زیادی دارد، زیرا در صورت عدم مدیریت صحیح، می‌تواند احتمال بازگشت به مصرف را افزایش دهد.

• احساس خستگی و بی‌انرژی بودن: فرد توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را ندارد و دچار ضعف عمومی است.
• بی‌حوصلگی و عدم لذت از فعالیت‌ها: کارهایی که قبلاً لذت‌ بخش بودند، دیگر جذابیتی برای فرد ندارند.
• اختلالات خواب: شامل بی‌ خوابی یا خواب بیش از حد که ناشی از عدم تعادل هورمون‌های مغزی است.
• اضطراب و تحریک ‌پذیری: فرد ممکن است به‌ شدت حساس شود و واکنش‌های هیجانی شدیدی نشان دهد.
• احساس ناامیدی و بی‌ارزشی: تفکرات منفی درباره خود و آینده افزایش می ‌یابد.
• افزایش یا کاهش اشتها: تغییر در اشتها می‌ تواند منجر به کاهش یا افزایش وزن شود.
• مشکلات تمرکز و حافظه: فرد ممکن است در تصمیم‌ گیری و تمرکز دچار مشکل شود.
• افکار خودکشی یا آسیب به خود: در موارد شدید، فرد ممکن است به خودکشی فکر کند که نیاز به مداخله فوری دارد.

درمان بی‌ حوصلگی و افسردگی بعد از ترک اعتیاد

پس از ترک اعتیاد، بدن و مغز فرد برای بازگشت به حالت طبیعی خود تلاش می‌ کنند، اما این فرایند همیشه آسان نیست. یکی از چالش‌های اصلی این دوران، بی ‌حوصلگی و افسردگی است که می ‌تواند ناشی از تغییرات شیمیایی در مغز باشد. علائم افسردگی می ‌توانند روند بهبودی را دشوار کنند و در برخی موارد خطر بازگشت به مصرف مواد را افزایش دهند.

بنابراین، آگاهی از روش‌های درمان بی حوصلگی و افسردگی بعد از ترک اعتیاد برای مدیریت این وضعیت و بهبود سلامت روانی اهمیت زیادی دارد.

• مشاوره و روان‌ درمانی: جلسات درمانی با روانشناس به فرد کمک می‌ کند تا با احساسات خود بهتر کنار بیاید.
• مصرف داروهای ضدافسردگی تحت نظر پزشک: برخی داروها می‌توانند به تنظیم سطح انتقال ‌دهنده‌های عصبی کمک کنند.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی باعث افزایش تولید هورمون‌های شادی‌آور مانند اندورفین می ‌شود.
• رژیم غذایی سالم: یکی از راه های درمان افسردگی بعد از ترک اعتیاد، مصرف مواد مغذی مناسب است که می ‌تواند در بهبود عملکرد مغز مؤثر باشد.
• حمایت اجتماعی: ارتباط با خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی نقش مهمی در کاهش احساس تنهایی و ناامیدی دارد.
• مدیریت استرس: استفاده از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن و یوگا می‌تواند در کاهش اضطراب مفید باشد.
• ایجاد برنامه روزانه منظم: داشتن یک برنامه مشخص برای خواب، تغذیه و فعالیت‌های روزانه به بهبود روحیه کمک می‌کند.

کلام پایانی

افسردگی بعد از ترک اعتیاد یک چالش مهم اما قابل کنترل است. ذهن و بدن پس از داشتن وابستگی شدید، در تلاش‌اند تعادل ازدست ‌رفته را بازیابند و این فرایند، گرچه دشوار است اما نشانه‌ ای از ترمیم و بازسازیست. در مقاله درمان بی حوصلگی و افسردگی بعد از ترک اعتیاد دانستیم که با افسردگی بعد از ترک چه کنیم؟ و چگونه آن ر مدیریت کنیم. با دریافت کمک حرفه‌ ای، حمایت اجتماعی و ایجاد سبک زندگی سالم می ‌توان این دوره را پشت سر گذاشت و مسیر بهبودی را ادامه داد. اگر علائم افسردگی شدید یا طولانی ‌مدت بود، مراجعه برای دریافت مشاوره روانشناسی افسردگی ضروری است که تمام خدمات فوق نیز در مرکز مشاوره روانشناسی نیک سای ارائه میشود.