افسردگی بعد از زایمان (هر آنچه باید بدانید)

زایمان، آغازی شیرین برای چالشی پیچیده و عمیق است. این لحظه ی به یاد ماندنی که در پس ذهن هر بانویی تا پایان عمر باقی می ماند، متاسفانه گاه می ‌تواند مادر را به دنیایی از اضطراب و غم فرو برد. افسردگی بعد از زایمان از انواع افسردگی و تجربه‌ ای است که بسیاری از زنان را در دوران پس از بارداری، به چالش می ‌کشد.

بدن مادر در طول بارداری و پس از زایمان، تحولات فیزیولوژیکی قابل ‌توجهی را تجربه می ‌کند که می‌ توانند توازن روانی او را برهم زنند. در این مقاله، تلاش شده تا جنبه‌های مختلف اختلال افسردگی بعد از زایمان ، از علل و علائم تا درمان و پیشگیری، به دقت بررسی شود تا مادران بدانند این بحران گذرا و قابل مدیریت است.

افسردگی بعد از زایمان چیست؟

افسردگی بعد از زایمان یک اختلال روانی پیچیده و چندعاملی است که معمولاً در هفته ‌های نخست پس از زایمان بروز می ‌کند. این وضعیت با ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روانی و اجتماعی همراه است و ممکن است تأثیرات عمیقی بر توانایی مادر در مراقبت از خود و نوزاد بگذارد. برخلاف نوسانات خلقی موقتی موسوم به “بیبی بلوز” که بیشتر مادران در روزهای ابتدایی پس از زایمان تجربه می ‌کنند و معمولاً ظرف دو هفته بهبود می ‌یابد، افسردگی پس از زایمان می ‌تواند طولانی ‌تر و شدید تر باشد. جالب است بدانید این اختلال حتی در پدران نیز می تواند اتفاق بیافتد که در مقاله به صورت افسردگی بعد از زایمان در مردان به صورت ویژه به ان پرداخته ایم.

افسردگی بعد از زایمان از کی شروع میشود؟

گاهی حتی ممکن است مادر در روزهای اول پس از زایمان توان برقراری ارتباط عاطفی با نوزاد خود را نداشته باشد، امری که متأسفانه می ‌تواند نکوهش اطرافیان و جامعه را به دنبال داشته باشد. این قضاوت‌ های نا آگاهانه، فشار روانی بیشتری را به مادر وارد کرده و فرایند بهبود او را دشوارتر می‌ کند. افسردگی بعد از زایمان می‌ تواند در هر بارداری و پس از هر زایمان، بروز کند. برای درک بهتر افسردگی پیشنهاد میکنیم مقاله افسردگی چیست را در بخش مجله روانشناسی نیکسای مطالعه نمائید.

در همین راستا افسردگی بعد از زایمان دوم می ‌تواند چالش‌های خاص خود را داشته باشد، زیرا مادر ممکن است با مسئولیت‌های بیشتری مانند مراقبت از یک فرزند دیگر، مدیریت خانه و استرس‌های ناشی از تغییرات جدید در زندگی روبه ‌رو باشد  .در بهبود این وضعیت نقش همسر بسیار پررنگ است. حمایت عاطفی، کمک در امور خانه و مراقبت از نوزاد و همراهی در طول این دوران می ‌تواند تأثیر بزرگی در بهبود حال مادر داشته باشد.

افسردگی بعد از زایمان چقدر طول میکشد ؟

در پاسخ به سوال افسردگی پس از زایمان چقدر طول میکشد باید بگوییم این امر می تواند به پارامتر های متعددی وابسته باشد. طول دوره افسردگی بعد از زایمان می ‌تواند از چند هفته تا چندین ماه متغیر باشد و به شدت و نوع افسردگی، عوامل زیستی و روانی و شرایط محیطی بستگی دارد.

مدت زمان افسردگی بعد از زایمان در افراد مختلف متفاوت است و می‌ تواند از چند هفته تا چند ماه ادامه یابد و به شدت و نوع افسردگی، عوامل زیستی و روانی و شرایط محیطی بستگی دارد. اگر این حالت بیش از حد طولانی شود یا شدت آن افزایش یابد، مشاوره افسردگی برای بعد از زایمان می‌تواند راهکار مؤثری برای کاهش علائم باشد. در ادامه این عوامل را با دقت و تفصیل بررسی می کنیم.

1: شدت افسردگی تاثیر گذار است

مادرانی که افسردگی خفیف را تجربه می ‌کنند، معمولاً در طی 3 تا 6 ماه بهبود می ‌یابند، به ‌ویژه اگر از حمایت روانی و اجتماعی مناسب برخوردار باشند. اما در موارد شدید یا مقاوم به درمان، این دوره می‌ تواند تا یک سال یا بیشتر ادامه یابد. در مواردی که افسردگی به اختلال افسردگی مزمن یا روان‌ پریشی پس از زایمان منجر شود، مداخلات طولانی ‌تر و تخصصی ‌تری مورد نیاز خواهد بود.

2: عوامل زیستی (بیولوژیکی)

• افت هورمونی: یکی از مهم ‌ترین عوامل زیستی در بروز افسردگی پس از زایمان، کاهش ناگهانی هورمون‌های استروژن و پروژسترون پس از زایمان است. این تغییرات می‌ توانند سیستم‌های تنظیم‌ کننده خلق‌ وخو در مغز را مختل کنند و دوره بهبودی را طولانی ‌تر نمایند.
• بیماری‌های زمینه ‌ای: مشکلاتی مانند کم ‌خونی، اختلالات تیروئیدی یا کمبود ویتامین D می ‌توانند علائم افسردگی را تشدید کرده و روند بهبود را کند کنند.
• دردهای جسمی پس از زایمان: دردهای ناشی از زایمان طبیعی (مانند پارگی‌های پرینه) یا سزارین (مانند ترمیم زخم جراحی) نیز به افزایش استرس جسمانی و روانی منجر می ‌شوند که بر طول دوره افسردگی تأثیر می‌گذارد.

3: عوامل روانی و عاطفی

• تاریخچه سلامت روان: مادرانی که سابقه افسردگی یا اختلالات اضطرابی دارند، احتمال بیشتری برای تجربه افسردگی طولانی‌ مدت پس از زایمان خواهند داشت.
• کیفیت ارتباط با نوزاد: عدم توانایی در ایجاد ارتباط عاطفی با نوزاد، که ممکن است به دلیل احساس گناه یا عدم اطمینان از توانایی‌های خود باشد، می‌تواند مدت افسردگی را افزایش دهد.
• سبک ‌های مقابله ‌ای: مادرانی که مهارت‌های مقابله‌ ای ضعیفی دارند، مانند نا توانی در مدیریت استرس یا تنظیم هیجانات، ممکن است به دوره طولانی ‌تری از افسردگی دچار شوند.

4: عوامل اجتماعی و محیطی

• حمایت اجتماعی: تحقیقات نشان داده است که مادرانی که از حمایت عاطفی و عملی همسر، خانواده یا دوستان برخوردار هستند، به طور میانگین دوره کوتاه‌ تری از افسردگی را تجربه می‌ کنند.
• نکوهش اجتماعی: در فرهنگ‌هایی که نقش‌های سنتی مادر با انتظارات غیرواقعی همراه است، مادر ممکن است به دلیل عدم ارتباط عاطفی فوری با نوزاد، از سوی اطرافیان قضاوت یا سرزنش شود. این قضاوت‌ها می ‌توانند استرس و احساس گناه را افزایش داده و به طولانی ‌تر شدن دوره افسردگی منجر شوند.

علائم افسردگی بعد از زایمان را بهتر بشناسید

پس از بررسی های کلی صورت گرفته، برای درک هر چه بهتر مطالب و کمک به مادری که درگیر این مشکل شده، لازم است بدانیم که افسردگی بعد از زایمان چه علائمی دارد؟ این اختلال روانی می‌تواند در ماه‌های پس از تولد نوزاد به سراغ مادران بیاید. علائم افسردگی بعد از زایمان سزارین معمولاً مشابه افسردگی بعد از زایمان طبیعی است، اما ممکن است به دلیل شرایط فیزیکی و چالش‌های ناشی از بهبودی پس از جراحی، شدت بیشتری داشته باشد.

شناخت علائم افسردگی بعد از زایمان و درمان آن، برای کمک به مادران ضروری است. بدین منظور در ادامه  به بررسی این علائم خواهیم پرداخت.

• احساس غم و اندوه مداوم:  این احساس معمولاً عمیق و پایدار است و مادر احساس می‌ کند که از انجام کارهای روزمره و مراقبت از نوزاد خود ناتوان است.
• بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزمره:  کاهش علاقه به کارهایی که قبلاً باعث لذت و شادی می ‌شدند، یکی از علائم برجسته افسردگی است. این بی‌علاقگی ممکن است شامل انجام کارهای خانه، ملاقات با دوستان یا حتی مراقبت از خود باشد.
• افزایش اضطراب و نگرانی: اگر بخواهیم بدانیم افسردگی بعد از زایمان چگونه است باید به میزان سطح اضطراب در مادر توجه ویژه داشته باشم.  مادرانی که دچار افسردگی پس از زایمان می‌شوند، احساس اضطراب و نگرانی شدید در مورد توانایی خود برای مراقبت از نوزاد دارند.
• اختلالات خواب: افسردگی پس از زایمان می ‌تواند باعث بی ‌خوابی، دشواری در به خواب رفتن یا خواب بیش از حد شود. توجه به علائم واضحی نظیر اختلال خواب به شخص  تا بداند این اختلال در حال شروع شدن است و از این طریق بتواند به درمان خود کمک کرده و خود را آماده کند.
• خستگی مفرط و کاهش انرژی: تشخیص افسردگی بعد از زایمان و درمان آن تا حد زیادی به تشخیص به موقع علائم وابسته است. یکی از علائم افسردگی پس از زایمان، خستگی شدید و کمبود انرژی در مادر است.
• مشکلات در تمرکز و تصمیم ‌گیری: اختلال در تمرکز و توانایی تصمیم‌ گیری یکی از علائم افسردگی پس از زایمان است. مادرانی که تحت تاثیر افسردگی قرار دارند ممکن است در انجام کارهای ساده یا تصمیم ‌گیری ‌های روزمره دچار مشکل شوند.
• افکار خودکشی: در موارد شدید افسردگی پس از زایمان، ممکن است برخی از مادران دچار افکار خودکشی یا خودآسیبی شوند. این افکار نیاز به توجه فوری و مداخله دارند.
• کمبود اشتها یا پرخوری:    تغییرات در اشتها یکی از نشانه ‌های افسردگی است. برخی از مادران دچار کاهش اشتها و کاهش تمایل به غذا می ‌شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به پرخوری روی آورند تا احساسات خود را کنترل کنند.

این علائم می‌ توانند تأثیرات منفی زیادی بر زندگی مادر و کودک بگذارند. لذا شناسایی و درمان افسردگی بعد از زایمان، امری حیاتیست.

درمان افسردگی بعد از زایمان

برای پاسخ به این پرسش که چرا افسردگی بعد از زایمان میگیریم، باید به ترکیب عوامل جسمانی و روانی اشاره کرد. تغییرات سریع سطح هورمون‌ها، استرس ناشی از مسئولیت‌های جدید و حتی کمبود حمایت عاطفی می ‌توانند از دلایل اصلی بروز این مشکل باشند.

درمان خانگی افسردگی بعد از زایمان مانند استراحت کافی، ورزش، تغذیه سالم، حمایت همسر می تواند  به عنوان مکمل در کنار روش های تخصصی به کار برده شود.در ادامه راهکار های موثری ارائه می دهیم  که می تواند برای شما عزیزان در این زمینه موثر باشد.

• مشاوره روان‌ شناسی:

این موضوع یکی از مشکلات شایع در میان مادران است و با اقدامات مناسب می ‌توان علائم آن را کاهش داد. شرکت در جلسات درمان شناختی – رفتاری (CBT)  برای شناسایی و تغییر افکار منفی و بهبود وضعیت روانی گامی موثر در جهت بهبود است.

• دارودرمانی:

مصرف داروهای ضدافسردگی تحت نظر پزشک موثر است. این داروها، به ‌ویژه در درمان افسردگی بعد از زایمان سزارین که بهبودی جسمی بیشتری نیاز دارد، می‌توانند مؤثرتر باشند. البته، مصرف دارو باید حتماً تحت نظر پزشک باشد، به ‌ویژه اگر مادر در دوران شیردهی قرار دارد.

• حمایت اجتماعی:

برای داشتن عملکرد صحیح و کمک موثر به مادری افسرده، یکی از راهکار های موثر در درمان، دریافت حمایت عاطفی و عملی از همسر، خانواده و دوستان است که سبب کاهش علائم می شود.

• ورزش و فعالیت بدنی:

یکی ازراه های دیگر انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده ‌روی یا یوگا و مصرف غذاهای مغذی و متعادل برای بهبود خلق ‌وخو و کاهش اضطراب است.

نقش همسر در افسردگی بعد از زایمان

همسر نقشی اساسی در پیشگیری و درمان این اختلال دارد. مطابق نظریه نقش‌های اجتماعی،تبدیل شدن زوج به والدین، می‌ تواند تنش‌های روانی ایجاد کند. اگر همسر با درک تغییرات نقش‌ها و حمایت در این فرآیند، وظایف را به‌ طور منصفانه تقسیم کند، این فشارها کاهش می ‌یابد. همسر باید فعالانه در امور خانه و مراقبت از نوزاد مشارکت داشته باشد تا مادر احساس کند که تنها مسئولیت‌ها بر عهده او نیست. ایجاد فضایی آرام و محبت ‌آمیز در خانه، گوش دادن به نگرانی‌های مادر و همراهی او در دریافت مشاوره یا درمان تخصصی بسیار مؤثر است.

پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان

اگرچه که مشکل این نوع افسردگی در زنان شایع است اما می ‌توان با آگاهی و به ‌کارگیری روش‌های پیشگیرانه، از شدت آن کاست و به مادران کمک کرد تا این دوران را با آرامش بیشتری سپری کنند و سلامت روان خود را حفظ کنند یا از بروز آن حتی جلوگیری کرد.

• آگاهی و آمادگی روانی پیش از زایمان: دریافت آموزش و مشاوره در مورد تغییرات روانی و جسمی پس از زایمان برای کاهش نگرانی و استرس.
• حمایت اجتماعی قوی: داشتن شبکه ‌ای از افراد نزدیک مانند همسر، خانواده و دوستان برای کمک به مادر در دوران بارداری و پس از زایمان.
• تقسیم وظایف: مشارکت همسر و دیگر اعضای خانواده در مراقبت از نوزاد و کارهای خانه برای کاهش بار روانی مادر.
• توجه به سلامت جسمی و روانی: اطمینان از داشتن تغذیه سالم، خواب کافی و استراحت.
• ورزش و فعالیت بدنی: انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده‌ روی یا یوگا
• آگاهی از علائم اولیه: شناخت علائم افسردگی مانند خستگی شدید، احساس گناه یا بی‌ارزشی و اقدام به موقع برای دریافت کمک حرفه ‌ای.
• حضور در جلسات مشاوره: مراجعه به روان ‌شناس یا شرکت در جلسات گروه‌های حمایتی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و دریافت حمایت عاطفی.

نتیجه گیری و کلام پایانی

افسردگی بعد از زایمان یک وضعیت شایع اما قابل درمان است. آگاهی از علائم، حمایت خانواده به ‌ویژه همسر و استفاده از روش‌های پیشگیری می‌تواند تأثیر زیادی در مدیریت این شرایط داشته باشد. هر مادر باید بداند که این افسردگی موقتی است و با دریافت کمک حرفه‌ ای و حمایت اطرافیان، می ‌تواند این دوره را با موفقیت پشت سر بگذارد. توجه به سلامت روان مادر، به‌ عنوان فردی که نقش مهمی در خانواده دارد، یک سرمایه‌ گذاری حیاتی برای سلامت کل خانواده است.

سوالات متداول | FAQ

در پایان مطلب برای جمع بندی بهتر سوالات مطرح شده در مقاله را به صورت خلاصه تر مطرح و به ان پاسخ داده ایم که امیدواریم برای شما مخاطبین عزیز مفید واقع شود.

چرا افسردگی بعد از زایمان میگیریم؟

برای پاسخ به این پرسش باید به ترکیب عوامل جسمانی و روانی اشاره کرد. تغییرات سریع سطح هورمون‌ها، استرس ناشی از مسئولیت‌های جدید و حتی کمبود حمایت عاطفی می ‌توانند از دلایل اصلی بروز این مشکل باشند.

برای افسردگی بعد از زایمان چه بخوریم؟

برای کاهش علائم تغذیه سالم بسیار مؤثر است. مصرف غذاهای حاوی امگا-3 (مانند ماهی‌های چرب و گردو)، ویتامین D (مثل ماهی، زرده تخم‌مرغ و لبنیات غنی‌شده)، و تریپتوفان (مانند بوقلمون، مرغ و لبنیات) به تنظیم خلق ‌وخو و کاهش استرس کمک می ‌کند.

افسردگی بعد از زایمان چه مدت طول میکشد؟

این مطلب تا حد زیادی به شدت علائم وابسته است و معمولاً طی دو هفته اول پس از زایمان شروع می‌ شود و می ‌تواند از چند هفته تا چند ماه طول بکشد. برای بسیاری از مادران، این علائم به تدریج کاهش می‌ یابد، اما در موارد شدید تر ممکن است تا یک سال یا بیشتر ادامه داشته باشد. اگر علائم بیش از شش ماه باقی بماند یا شدت یابد، مراجعه به روان ‌پزشک یا مشاور ضروری است.

برای افسردگی بعد زایمان چه باید کرد؟

برای افسردگی بعد از زایمان باید به پزشک یا روان ‌شناس مراجعه کرد، از حمایت عاطفی همسر و خانواده بهره‌مند شد، استراحت کافی داشت، تغذیه سالم را رعایت کرد و در صورت نیاز از دارو یا روان ‌درمانی استفاده کرد. ورزش‌های سبک و شرکت در گروه‌های حمایتی نیز می ‌توانند مؤثر باشند.